Басты бет/ Қазақ өнерінің белгілері мен нышандары / Қазақ ою-өрнегінің тілі /«Шаршы»
Артқа

«Шаршы»

 
 

Табиғатта теңдесі жоқ қарапайым фигура. Элемент ғаламдық мәдениетте танымал: грек-рим дәстүріндегі Афродита (Венера) нышаны, пифагорлықтар арасындағы жанның нышаны, индуизмде Ғаламдағы тәртіпті білдіреді және т. б. Тұтастай алғанда, ромб пен шаршы – Еуразияның неолиттік қоныстарында пайда болған ең көне элементтер. Көбінесе әйелдік бастаумен, құнарлылық күшпен байланысты.
 

«Шаршы» түркі мәдениетіндегі төрт негізгі бағытпен байланысты, жер элементтеріне сәйкес келетін және материалдық белгісі болып табылатын тұрақтылықтың белгісі. Шаршылар мен ромбтар тізбегінен ою-өрнек нақышын құрастыру өмірдің көрнекі метафорасы болып табылады.
 

Әдетте, онымен толықтығын көрсете отырып, кез келген сәндік композицияны жиектейді. Ол қазақтардың сәндік-қолданбалы өнерінің барлық дерлік бұйымдарында қолданылады. Ол қазақтың түкті кілемдерінің бір түрі – шаршы кілемнің атауы ретінде қызмет етеді, өйткені ондағы негізгі нақыш шаршы немесе ромб болып табылады. Қарапайым ромб – әйел бастауының нышаны және жердің белгісі, ал ілгегі бар ромб – жемісті жер-ананың белгісі. Мысалы, ромб тәрізді ою-өрнегі бар кілем түркі құдайы Ұмайдың нышаны болып саналады

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.